معرفی منطقه

مجموعه ذخیره گاه زیستکره‌ کویر شامل دو بخش پارک ملی کویر به مساحت ۴۴۲,۲۱۲ هکتار و منطقه حفاظت شد‌ه کویر به مساحت ۲۴۸,۹۵۷ هکتار می باشد. پارک ملی کویر در شرق دریاچه نمک و میان سه استان تهران، قم و سمنان قرار گرفته است.

این محدوده یکی از قدیمی ترین زیستگاه های شناخته شده یوزپلنگ در ایران است. بکربودن نسبی و نبود مراکز انسانی و چرای دام در این عرصه، پارک ملی کویر را به یکی از مهم ترین مناطق حفاظت شده ایران تبدیل کرده است. دارا بودن جمعیت قابل توجه قوچ و میش، بز و پازن، و جبیر یکی از دیگر ویژگی های این منطقه به شمار می رود. با این وجود، متاسفانه گزارش های قابل اعتنای حضور یوزپلنگ در این پارک در طول سال های گذشته به شدت کاهش یافته است و این نگرانی را پدید می آورد که یوزپلنگ نیز مانند گور ایرانی در این منطقه منقرض شده و یکی از مهم ترین زیستگاه های یوز در ایران از دست رفته است.

گونه های هدف

یوزپلنگ آسیایی

عوامل تهدید

اشغال بخشی از منطقه حفاظات شده در مجاورت پارک توسط نیروهای نظامی

برنامه اکتشاف نفت و گاز، عدم سامان دهی گردشگران

شکار غیر مجاز

مانورهای نظامی

دسترسی دشوار و کمبود امکانات ارتباطی و حفاظتی

گام های پیموده شده برای حفاظت

به منطور تایید حضور یوزپلنگ در پارک ملی کویر و ارزیابی حداقل اندازه جمعیت آن، مطالعه فشرده ای در این پارک توسط کارشناسان انجمن های یوزپلنگ ایرانی و طرح سرزمین به کمک دوربین های تله ای از آبان تا اسفندماه 1388 برگزار شد. حضور و پراکنش سایر گوشتخواران هم بوم با یوز مانند پلنگ، کفتار و گرگ نیز در این مطالعه مورد توجه قرار گرفت.

 فعالیت­های پژوهشی:

درابتدا، کارگاه آموزشی برای محیط بانان پارک برگزار شد و سپس بیش از 50 نقطه در سرتاسر پارک توسط دوربین های تله ای به مدت 4 ماه پایش شد. خوشبختانه حضور یوزپلنگ پس از سالها با تصاویر بدست آمده مستند شد. همچنین، اطلاعات پایه و حیاتی از پراکنش  و الگوی فعالیت یوز و گوشتخواران بزرگ هم بوم آن نیز گردآوری شده و درنهایت نتایج این پژوهش ضمن برگزاری مراسم تقدیر از محیط بانان، برای آنها ارائه شد. براین اساس، پارک ملی کویر که سالها اهمیت خود به عنوان یکی از زیستگاه های مهم یوزپلنگ آسیایی را از دست داده بود، مجددا موردتوجه بیشتری قرار گرفت.

فعالیت­های آموزشی:

همزمان، به منظور آشنایی روستاییان و اهالی بومی روستاهای جنوب پارک ملی کویر، برنامه های آموزشی متعددی با همکاری تشکلها و افراد محلی برگزار شد تا زمینه ساز حساسیت بیشتر مردم شود.روستاهای ابوزیدآباد، محمدآباد، مغار، مهاباد هریک میزبان برنامه های حساس سازی مختلف بودند. این برنامه‌های با اجرای تئاتر « دردسرهای یوزپلنگی»، پخش فیلم با موضوع یوزپلنگ، توزیع بروشور و پوستر و فعالیت‌های آموزشی برگزار گردید.

مستند سازی:

درنهایت، پارک ملی کویر و یافته های حفاظتی آن موضوع یک فیلم مستند شد که از سال 1390 تا 1393 در این پارک تولید شد تا بتواند لزوم هرچه بیشتر حفاظت از این ذخیره گاه ارزشمند را از طریق رسانه ها تبیین نماید.

همکاران

انجمن طرح سرزمین

پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی

اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان

اداره محیط زیست شهرستان گرمسار

برنامه عمران ملل متحد

مؤسسه تصویر حیات وحش

انجمن حافظان محیط زیست بادرود

انجمن حفاظت از محیط زیست محمدآباد و ابوزیدآباد