بیست و ششمین سمینار حیات وحش روز دوشنبه 24 خرداد ماه توسط انجمن یوزپلنگ ایرانی و با حضور علاقمندان و کارشناسان برگزار گردید. این سمینار میزبان چهار سخنران و دو موضوع تحقیقاتی بود که در ادامه به خلاصه ای از صحبت ها اشاره خواهد شد.

موضوع پژوهشی نخست به افعی کوهستانی لطیفی و پروژه حفاظتی تعریف شده برای آن، در پارک ملی لار تعلق داشت. براساس گفته های آقای باربد صفایی در دنیا 8 گونه افعی کوهستانی وجود دارد که 4 گونه از آنها در ایران زندگی می کنند . از این 4 گونه، 3 گونه اندمیک ایران می باشند. به همین دلیل جنس قابل توجهی برای حفاظت هستند. هدف از این طرح 5 ساله، آگاهی رسانی عمومی و تغییر نگرش نسبت به مارهای سمی و تعیین زیستگاه های مطلوب افعی کوهستانی لطیفی در پارک ملی لار می باشد که از سال گذشته آغاز گردیده است.

در 5 سال گذشته صید مارها در منطقه روند روبه رشدی داشته است. استفاده از زهر آنها جهت سرم سازی آسیب های جدی به جمعیت آنها زده، همچنین رها سازی تعداد بالای آنها در زیستگاه ها، بدون توجه به خواستگاه اصلی اشان بسیار مشکل ساز است و با این عمل ممکن است انگل هایی را با خود به زیستگاه جدید حمل کنند و برای سایر مارها مشکل ساز شوند. در این میان فروش سم این مار به کشورهای خارجی و درآمدهای بالای بدست آمده از این تجارت پر سود بر آسیب های جمعیتی افزوده است.

37 روز کاری برابر با 1000 نفر ساعت کار تحقیقاتی در این پروژه، جمعیت حدود 30 عدد از این مار را در پارک ملی لار نشان داده است. در این پروژه محیط بانان نیز آموزش دیده اند و گروه داوطلبینی جهت آموزش مردمی که قصد ورود به پارک را دارند، به همکاری با پروژه پرداخته اند. چشم انداز پروژه، ادامه کار تا سال 1399 می باشد که امید است در آن زمان دامی وارد پارک نشود و تنوع زیستی پارک بهبود یابد. برآورد آن است که سالیانه 10,000 خودرویی که قصد ورود به پارک را دارند آموزش ببینند.

در بخش دوم آقای یان داهنال از باغ وحش تحقیقاتی پیلسن کشور چک به تهدیدات موجود در پارک پرداخت. او از پارک ملی لار به عنوان یک پارک زیبا یاد کرد ولی تا قبل از اینکه عشایر وارد آن شوند. بزرگترین تهدید در این منطقه عشایر هستند زیرا با دام های پر تعدادشان موجب از بین رفتن پوشش گیاهی و در نتیجه جانوران منطقه می شوند و خیلی اوقات نیز به شکل تصادفی در مسیرها از روی آنها رد می شوند.

هزاران مار در سال توسط سرم سازی رازی از منطقه جمع اوری می شوند که بسیاری از آنها در همان موسسه از بین می روند و تعدادی که در زیستگاه ها رها می شوند به دلیل اینکه ابتدای سال صید شده و در اواسط پاییز رها می شوند، آمادگی خواب زمستانی درشان وجود ندارد که این باعث برهم خوردن تعادل بیولوژیک آنها و در نهایت مرگ آنها خواهد شد.

حضور توریست ها عامل دیگر تهدید مارهاست، زیرا فعالیت های صورت گرفته توسط آنها خارج از قوانین یک پارک ملی است. از نظر او حضور افعی لطیفی در سایر قسمت های البرز و حتی زاگرس می تواند یک فرضیه باشد.

در قسمت سوم خانم مهتاب یزدانیان اطلاع از زیستگاه مطلوب گونه و اینکه در چه مکان های دیگری میتواند حضور داشته باشد را دلیل مدلسازی مطلوبیت زیستگاه به دو روش مکسنت و انفا ذکر کرد. همچنین با شناخت زیستگاه های مطلوب میتوان به نحو بهتری حفاظت را انجام داد.

16 ایستگاه مختلف در زیستگاه های مناسب گونه مشخص شده و جستجوی مار در آنها انجام گرفته است. از مجموع متغیرهایی که وارد مدل شده اند، فاصله از جاده مهمترین متغیر شناخته شده، به این معنی هر چه فاصله از جاده بیشتر باشد، زیستگاه برای گونه مناسب تر است. به همین خاطر در مدلی دیگر دو متغیر تاثیر حضور انسان حذف شده است. در این صورت مناطق مطلوب گسترده تر و وسیع تر پیش بینی شده است. در نهایت زیستگاه های مطلوبی که هر دو مدل به شکل مشترک نشان داده اند مورد توجه قرار گرفته خواهد شد و نقاط داغی برای اعمال فعالیت های حفاظتی مانند کنترل حضور دامها و گردشگران در نظر گرفته می شوند. 

در پایان سه سخنرانی اول زمانی به پرسش و پاسخ مرتبط با موضوع نخست تعلق گرفت و تیم پروژه به سوالات حضار پاسخ دادند. 

سخنرانی دوم به خانم یا سمن حسن بیگی تعلق داشت که به مقایسه دو مرکز نگهداری و بازپروری گرگ در کشورهای فرانسه و پرتغال پرداخت. زیر گونه ایبریایی گرگ ها جمعیت کوچکی است که در شمال پرتغال و فرانسه باقی مانده است. گروه گرگ در پرتغال یک انجمن 30 ساله است که گرگهای آسیب دیده را درمان کرده ولی به دلیل نبود زیستگاه آزادسازی صورت نمی گیرد و فعالیت ها به قصد حفظ ژن صورت می گیرد.

مهمترین وظیفه داوطلب ها در این مرکز نگهداری و بازبینی فنس ها، غذا دهی گرگها و باغبانی برای جلوگیری از آتش سوزی ها است. هدف پارک، حفظ محیط وحشی برای گرگهاست به همین منظور غذا دهی ها به شکل نامنظم انجام گرفته و از نزدیک شدن انسانها به گرگها ممانعت به عمل می آید. مشارکت در پرورش سگ های گله ای که به گرگ ها حمله نمی کنند فعالیت دیگر این مرکز است.

پارک آلفا در فرانسه مرکز دیگری برای بازپروری گرگها است. در کشور فرانسه تعارض یالایی با گرگ ها وجود دارد به همین دلیل ، کلمه گرگ از نام پارک حذف شده است. سه زیر گونه گرگ در این مرکز زندگی می کنند، ایتالیایی، کانادایی و اروپایی. هدف پارک جذب بازدیدکنندگان و کسب درآمد از آن طریق است. برخلاف مرکز پرتغال غذادهی بسیار حساب شده و با مقادیر مشخص انجام میگیرد و بر اساس موقعیت های اجتماعی گرگها در گله غذا دهی انجام می گیرد. همچینن رفتارهای گرگها به شکل روزانه گزارش می شود. با وجود اینکه انسانها وارد فنس ها می شوند ولی باز هم گرگ ها رفتار طبیعی خودشان را حفظ کرده اند. در این مرکز نیز هدف رهاسازی وجود ندارد و گرگها به منظور حفظ ژن نگهداری می شوند. 

این سمینارها به شکل هر دوماه یکبار با همکاری انتشارات فنی و در محل سالن اجتماعات این انتشارات برگزار می گردد.