خرس قهوه ای یکی از گوشتخوارانی است که تلاشهای پژوهشی و حفاظتی گسترده ای در سرتاسر حوزه انتشار آن در اروپا، آسیا و آمریکای شمالی به آن اختصاص یافته است. با این حال، این گونه در محدوده قفقاز و خاورمیانه به شدت کمتر از سایر بخشهای محدوده پراکنش خود مورد بررسی قرار گرفته است. اخیرا کنفرانسی در این خصوص در کشور هلند برگزار گردید که نمایندگان انجمن یوزپلنگ ایرانی نیز در این کنفرانس به بررسی وضعیت این زیرگونه و دانش موجود در این خصوص در ایران و خاورمیانه پرداختند.
در میان مجامع علمی دنیا تقریبا چیزی درباره خرس های قهوه ای خاورمیانه که از آنها با نام “خرس قوه ای سوری” یاد می شود، وجود ندارد و حتی در مقالات و کتاب های مختلف، کمبود اطلاعات شدیدی به چشم می خورد. اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت IUCN در برنامه عمل حفاظت از خرس ها در سال 1999، به گفتن “جمعیت کوچک؟” درباره خرس های ایران بسنده کرده و حتی برخی وب سایتها، خرس های خاورمیانه را تقریبا منقرض شده پنداشته اند. از سوی دیگر، طی یک قرن اخیر، حدودا 10 مقاله علمی در مجامع علمی درباره خرس های قهوه ای خاورمیانه و قفقاز منتشر شده است که نشان از ضعف دانش موجود دارد. درعین حال، سه مقاله تابحال درباره خرس قهوه ای در ایران به چاپ رسیده است. نقشه های موجود در اتحادیه جهانی حفاظت نیز به صورت نادرستی بیان نموده که حرس ها در بخشهای عظیمی از ایران “منقرض شده اند”، درحالیکه خرسها در ایران هنوز بخشهای گسترده ای پراکنش تاریخی خود را همچنان حفظ نموده اند. درخصوص جمعیت خرس قهوه ای در ایران نیز آمار قابل اتکایی وجود ندارد، بطوریکه کارشناسان قدیمی از 500 تا 2000 برای کل کشور قائل هستند، هرچند که بعید است بازه بالایی منطقی باشد.
نخستین پژوهش دانشگاهی در سطح تحصیلات تکمیلی نیز در ایران مربوط به همین سالهای اخیر می باشد که درسال 1386 صورت گرفت. با این حال، خرس موفق به جلب توجه محققان ایرانی در سالهای اخیر شده و درحال حاضر، حدود پنج پایان نامه تحصیلات تکمیلی توسط محققان جوان ایرانی درحال اجرا می باشد. جریمه شکار خرس قهوه ای نیز اخیرا به صورت قابل توجهی افزایش یافته و به پنجاه میلیون ريال رسیده است که شاید بتواند گامی در جهت اعمال بازدارندگی مناسبی برای شکار غیرمجاز آن در زیستگاه ها باشد. برخلاف بسیاری از کشورها که نمایش خرس های قهوه ای در سطح خیابانها و رقص آنها مشکل جدی است، این پدیده در ایران بسیار کمتر دیده می شود و امروزه احتمالا کمتر از 40 خرس در ایران در اسارت هستند، هرچند که بیشتر آنها نیاز به ارتقای شرایط نگهداری و بهداشتی دارند.
کنفرانس خرس در کشور هلند به پاس بیست سال تلاش یک سازمان غیردولتی در این کشور برای حفاظت از انواع خرس ها در دنیا طی
روزهای 2 تا 4 خرداد ماه سال جاری در شرق این کشور برگزار گردید. خرس قهوه ای از سال 1385 به عنوان یکی از گونه های گوشتخواران بزرگ جثه ایران در برنامه های انجمن یوزپلنگ ایرانی بوده و برنامه های متعددی برای حفظ آن در مناطق مختلف ایران، بخصوص منطقه حفاظت شده البرز مرکزی شمالی و استان لرستان به عنوان دو نماینده البرز و زاگرس درحال اجرا می باشد. تیم مستندسازی انجمن نیز طی سالهای اخیر درحال تولید مستندی درباره زندگی این گونه کمتر شناخته شده کشورمان می باشد.
