منطقه حفاظت شده اشترانکوه

معرفی منطقه

استان لرستان حدود یک سوم تلفات شناخته شده پلنگ در حوزه زاگرس را به خود اختصاص داده است که از سویی نشان دهنده وسعت بالای زیستگاه‌های این جانور در سطح استان و از سویی دیگر نمایانگر وضعیت هشدار دهنده حفاظتی آن در استان است.

منطقه حفاظت شده اشترانکوه با وسعت ۹۸۴۰۷ هکتار در جنوب و جنوب شرقی شهرستان دورود و در بخش غربی شهرستان ازنا و الیگودرز در استان لرستان واقع شده. اکثر مردم این منطقه به دامداری و کشاورزی مشغولند.

منطقه حفاظت شده اشترانکوه از تنوع زیستی گیاهی و جانوری بسیار بالایی برخورداراست. ۶۰۰ گونه گیاهی و ۲۷۴ گونه جانوری در این منطقه شناسایی شده اند.که از ۶۰۰ گونه گیاهی شناسایی شده درمنطقه ۶۸ گونه آن انحصاری منطقه است. تنوع زیستی گیاهی و جانوری بالا، وجود دریاچه گهر و دیگر چشم اندازهای طبیعی، زمینه فعالیت های علمی، پژوهشی و گردشگری را در منطقه حفاظت شده اشترانکوه فراهم نموده اند.

گونه های هدف

پلنگ ایرانی و خرس قهوه‌ای

عوامل تهدید

شکار غیرمجاز پلنگ و طعمه هایش

تعارض بالا با دامداران

آگاهی محدود روستاییان و جوامع محلی

گام های پیموده شده برای حفاظت

با توجه به تعدد تلفات پلنگ در حوزه استان لرستان (حدودا یک فرد در هر ماه طی سال 1389)، سازمان حفاظت محیط زیست از انجمن یوزپلنگ ایرانی دعوت نمود تا پروژهای درجهت بررسی وضعیت این جانور و همچنین افزایش حساسیت عمومی درباره این گربه سان در سطح استان اجرا نماید. برهمین اساس، اشترانکوه و قالیکوه به عنوان زیستگاه های اصلی درنظر گرفته شده و فعالیتهای مختلف اجرا گردید.

فعالیتهای پژوهشی:

در ابتدا با بیش از 100 نفر از محیط بانان، شکارچیان و طبیعت دوستان مجرب در سرتاسر استان مصاحبه شد و نتایج آنها درخصوص مشاهدات خرس و پلنگ، مدلسازی شد. براین اساس، مشخص گردید بخشهای گسترده‌ای از زیستگاه‌های این دو گونه در سرتاسر استان تحت حفاظت قرار دارد، لیکن تلاش‌های صورت گرفته در آن عرصه‌ها تضمین کننده بقای طعمه‌ها و طعمه‌خواران، بخصوص پلنگ نیست. از همین رو، کارگاه‌های توانمندسازی برای محیط‌بانان و کارشناسان سرتاسر استان لرستان برگزار شد تا محیط‌بانان با روشهای حفاظت کارامدتر از این گونه بیشتر آشنا شوند. درمرحله بعد، نمایندگان اقوام و عشایر ساکن در دو کوهستان اشترانکوه و قالیکوه برای یک همایش نیم روزه به شهرستان الیگودرز دعوت شدند و سخنرانی های متعددی در زمینه این منطقه و همچنین لزوم حفاظت از پلنگ و خرس ارائه شد. به علاوه، بروشورهای مربوط به پلنگ در لرستان و همچنین یک فیلم کوتاه درباره این استان برای مردم تهیه و تولید شد.

فعالیتهای آموزشی

یکی از شیوه‌های آموزشی جذاب و تاثیرگذار در زمینه محیط‌زیست و تنوع زیستی شیوه نمایش است. در کنار اجرای نمایش می‌توان با پخش فیلم، اجرای مسابقه، انجام بازی، توزیع بروشورها و پوسترهای آموزشی و انجام گفتگوهای گروهی میان محیط‌بانان و مردم محلی به غنای آموزشی کمک نمود.

اجرای نمایش پلنگ ایرانی بخشی از فعالیت‌های آموزشی انجمن یوزپلنگ ایرانی است. تئاتر « پلنگ سرگردان» در دو روستای تی و عمارت با حضور حدودا 130نفر از اهالی روستاها در زمستان سال 1390 برگزار شد. این روستاها به دلیل همجواری با منطقه مهم محل زندگی پلنگ ایرانی و آمار کشتار بالای این جانور در منطقه انتخاب شده بودند.

از دیگر فعالیت‌های آموزشی مربوط به منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه برگزاری همایش مشترک با اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان است که بیش از 200 مهمان از 13 روستای اصلی جنوب حوزه اشترانکوه شهرستان الیگودرز (بخش شول‌آباد) شرکت داشتند. از جمله فعالیت‌های آموزشی جوامع محلی در این برنامه می‌توان به برگزاری کارگاه آشنایی با پلنگ ایرانی و توزیع بروشور در میان عشایر سیاه‌چادر و آموزش عشایر سیاه‌چادرهای قالی‌کوه اشاره کرد.