معرفی منطقه
پناهگاه حیات وحش میاندشت با مساحت ۸۴۴۳۵ هکتار در استان خراسان شمالی و در ۱۰ کیلومتری شرق شهرستان جاجرم قرار گرفته است. سیمای عمومی این منطقه در جنوب از یک سری کوههای تپه ماهوری خشک با درههای خشک و بی آب و در شمال از یک دشت وسیع مملو از گیاهان شورپسند که کال شور جاجرم نوار شمالی آن را تشکیل می دهد آکنده شده است. شرق و غرب منطقه نیز از دشتهای نسبتا وسیع با یک سلسله تپه ماهور تشکیل شده است.
این منطقه که تا پیش از انقلاب جمعیت آهویی بالغ بر 3200 فرد و تعداد نامعلومی یوزپلنگ را درخود داشت، طی دهه های 1360 و 1370 ضربات چشمگیری بهواسطه چرای بیرویه دامهای اهلی و شکار غیرمجاز خورد، بهطوریکه جمعیت آهوی آن تا سال 1380 به حدود 250 فرد آهو رسید. میاندشت را باید قدیمی ترین پروژه درحال اجرای انجمن یوزپلنگ ایرانی دانست که از سال 1382 تا کنون در آنجا به فعالیت پرداخته است.
گونه های هدف
یوزپلنگ آسیایی، کفتار راه راه و آهوی ایرانی
عوامل تهدید
شکار غیر مجاز آهو
چرای بیرویه دامهای اهلی
حضور شترهای محلی
گامهای پیموده شده برای حفاظت
خوشبختانه، تلاشهای انکارناپذیر اداره حفاظت محیط زیست جاجرم طی یک دهه گذشته به صورت جدی باعث کنترل تعداد بی شمار گوسفندهای اهلی شده است، بهصورتیکه شاید میاندشت را بتوان نمونه عینی از تاثیر کنترل چرای بیرویه بر مرتع و ارتقای کیفیت مرتع کنترلشده دانست که در نهایت به نفع خود مردم است. درعین حال، کنترل شکار بیرویه باعث شده تا جمعیت آهو در این منطقه از حدود 250 به بیش از 700 فرد طی یک دهه (حدودا 3 برابر) افزایش یابد که مرهون تلاشهای محیط بانان منطقه است.
فعالیت های پژوهشی:
از سال 1382 تاکنون، در پنج نوبت دوربین های تله ای به صورت سیستماتیک در بخشهای مختلف منطقه کارگذاری شده که منجر به شناسایی 6 فرد یوز مختلف در منطقه در سالیان مختلف شده است. پایش جمعیت یوزها در این منطقه نشان از آن دارد که در سالهای نه چندان دور، یوزها احتمالا به دلیل کمبود طعمه تولههای خود را رها میکردند، حال آنکه در سالهای اخیر با توجه به افزایش جمعیت آهو در منطقه، یوزها به صورت موفقیت آمیزی تولههای خود را تا سن بلوغ می توانند بزرگ نمایند.
درحال حاضر، کارشناسان انجمن و اداره حفاظت محیط زیست جاجرم تلاش دارند تا بتوانند به صورت کارامدی در زمینه مدیریت منابع به بررسی پرداخته و راهکاری مؤثری برای حفظ این منبع محدود درجهت بهبود شرایط یوز و طعمههایش به اجرا در آورند.
فعالیتهای آموزشی:
در کنار موارد متعدد از پوشش خبری میاندشت در رسانه های عمومی، انجمن یوزپلنگ ایرانی تابهحال یک کلیپ مستند، یک تقویم دیواری، یک بروشور آموزشی و یک پوستر مخصوص این منطقه تولید و در میان مسئولین و مردم منطقه توزیع نموده است. همچنین، در روستاهای پیرامون منطقه مانند سنخواست، فراشیان و آزادور جشنوارههای نیم روزهای شامل تئاتر و پخش فیلم و پوستر و بروشور و صحبت کارشناس درباره یوزپلنگ برای دامداران،شکارچیان و مسئولین روستاها در پاییز و زمستان سال 1389 برگزار شده است. حدودا 210 نفر از اهالی روستاهای مذکور در این برنامهها حضور داشتند.
همکاران
اداره حفاظت محیط زیست شهرستان جاجرم
اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی
پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی
مؤسسه رافورد
باغ وحش کلمبوس
