کمبود نیروی محیط بان در مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست همواره از مشکلات اساسی بوده که حفاظت گران با آن روبرو هستند. آمارها حاکی از فاصله قابل توجه در میانگین تعداد محیطبانان مناطق حفاظت شده در ایران در مقایسه با استاندارهای جهانی است. از طرفی افزایش تعداد محیطبانها نیز با چالشهای زیادی روبروست که همواره مدیران و تصمیمگیران با آنها مواجه هستند. تامین تجهیزات لازم، هزینه سنگین بیمه، قوانین پیچیده مربوط به استخدام افراد، قوانین حمایتی مرتبط با محیط بانها، خطرات حین ماموریت و موارد متعدد دیگر جزئی از این چالشها به شمار میروند که اهتمام و بودجه مورد توجهی را طلب میکند.
حفاظت فیزیکی گشتزنی محیطبانها در زیستگاه به طور مستقیم به حفظ گونههای حاضر در آن میانجامد. این حفاظت بر روی گونههای در معرض خطر و یا در لبه انقراض اهمیتی دو چندان دارد. چرا که از دست دادن هر یک از آنها حرکت در شیب تند انقراض است. یوزپلنگ آسیایی شاخصترین نمونه از این گونههای در معرض انقراض است که همواره نیازمند توجه ویژه به زیستگاههایش بوده و هست. زیستگاههای یوزپلنگ از تخریبهای زیادی همچون احداث معدن، جاده و خط آهن رنج می برد. همچنین سالهاست که حضور دام به همراه سگهای محافظشان تبدیل به یکی از بزرگترین تهدیدات یوزپلنگ در ایران شده است.
طی یک سال گذشته تمامی فعالیتهای حفاظتی مربوط به یوزپلنگ توسط انجمن یوزپلنگ ایرانی، در پناهگاه حیاتوحش میاندشت متمرکز شد چرا که به حضور و زادآوری یوزپلنگ در این منطقه علاوه بر ذخیرهگاه زیست کره توران اعتقاد داشته است. انجمن پس از حضور مداوم در زیستگاهها، سال گذشته تصمیم به استخدام دو نیروی همیار محیط بان در پناهگاه حیاتوحش میاندشت گرفت. هدف از این پروژه که قرارداد آن در دی ماه 1396 با حضور مدیرکل وقت استان خراسان شمالی و فرماندار شهرستان جاجرم به امضا رسید، گشت زنی مداوم این همیاران محیط بان در منطقه علی الخصوص در فصل ورود دام به پناهگاه بوده است. آنها در کنار 8 محیطبان دیگر منطقه، به گشت زنی و کنترل ورود و خروج گله ها و جمع آوری اطلاعات مربوط به آنها و همچنین بررسی رد و آثار و نمایهها و … میپردازند. طی اولین قرارداد 2 فرد که سابقا به منطقه و وظایف محیط بانی آشنا بودند در این پروژه مشغول به فعالیت شدند.لازم به ذکر است که با حضور آنها 20 درصد به توان حفاظتی منطقه افزوده شد. در زمان تمدید قرارداد در مردادماه امسال(1398)، همکاری با یکی از همیاران به نام سید علی رضوی زاده، متوقف شد و پروژه با یک همیار به نام حامد قربانپور ادامه پیدا کرد.
انجمن یوزپلنگ ایرانی تلاش کرد تا با خرید یک دستگاه موتورسیکلت CRM و تعمیر یکی از موتورسیکلت های منطقه، معضل کمبود وسیله نقلیه مورد نیاز را هموار و با تامین هزینه های تعمیرات و سوخت، گشت زنی را در این منطقه با ارزش تسهیل کند.
استخدام این همیاران محیط بان مسئولیت حقوقی زیادی را برای انجمن به همراه داشت. همچنین تامین حقوق و حق بیمه نیز بار مالی زیادی را تحمیل کرد بهطوریکه میتوان این پروژه را از پرهزینهترین پروژههای انجمن دانست. با این همراهی ارزشمند حامیانی همچون کافه رئیس، سین کافه، موسسه حقوقی مهاجرت پلاس، موسسه اسپات و افراد علاقمند، این پروژه سخت امکانپذیر شد. در این میان همراهی مدیران و کارشناسان اداره کل حفاظت محیط زیست استان خراسان شمالی و رییس اداره شهرستان جاجرم نیز بسیار کلیدی بوده است.
