کوشکی و دلبر که ناخواسته تصمیم زندگی مشترک خود را به انسان ها سپرده اند، امروز کیلومترها دور از هم، شرایطی بهتر برای تکثیر نسل را انتظار می کشند، کوشکی (یوز نر) در منطقه حفاظت شده ˈمیاندشتˈ جاجرم در استان خراسان شمالی و دلبر (یوز ماده) در منطقه حفاظت شده ˈتورانˈ بیارجمند شاهرود در استان سمنان.

اکنون این عضو از گونه باارزش یوزپلنگ ایرانی در دو محیط جداگانه و محصور، ساخته دست انسان ها نگهداری می شوند و در حالی که روزهای جدایی آن دو به کندی و سختی سپری می شود، گویا تصمیم گیری برای رساندن آنها به هم فراموش شده و یا اینکه مسوولان نمی خواهند بر سر زندگی آن ها به توافق برسند.

در سال 87 اجرای طرح تکثیر و پرورش یوزپلنگ آسیایی در شرایط نیمه اسارت با جذب اعتبار و حصارکشی 250 هکتار از منطقه حفاظت شده ˈمیاندشتˈ جاجرم، با پرورش یک یوز نر اهدایی یکی از دوستداران حیات وحش به نام ˈکوشکیˈ به سازمان محیط زیست در خراسان شمالی آغاز شد.

طبق گفته مسوولان وقت اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی، قرار بود بعد از انتقال کوشکی به میاندشت جاجرم، بلافاصله ˈدلبرˈ به عنوان جفت آن نیز به این منطقه منتقل شود، تا اجرای طرح تکثیر و پرورش یوزپلنگ آسیایی عملا آغاز شود.

اجرای این طرح در استان خراسان شمالی که به نیم نرسیده، رها و اکنون با گذشت چند سال، تصمیم گیری برای سرنوشت کوشکی و دلبر در بلاتکلیفی به سر می برد.

پناهگاه حیات وحش ˈمیاندشتˈ با مساحت 84 هزار و 435 هکتار دارای مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست در 10 کیلومتری شرق شهرستان جاجرم از توابع خراسان شمالی از نظر دشتی بودن، منطقه ای مستعد برای پرورش یوزپلنگ آسیایی است.

این پناهگاه حیات وحش با پارک ملی گلستان 100 کیلومتر، با منطقه حفاظت شده ˈقرخودˈ در شهرستان مانه و سملقان 80 کیلومتر و با منطقه حفاظت شده ˈسالوکˈ اسفراین 30 کیلومتر فاصله دارد.

پناهگاه حیات وحش میاندشت جاجرم ویژگی خاصی برای زندگی گونه های مختلف جانوری از جمله یوز دارد که آنرا به عنوان تنها زیستگاه دشتی یوز آسیایی در کشور معرفی می کند.

همچنین بر اساس مطالعات صورت گرفته توسط ˈانجمن یوزپلنگ ایرانیˈ در سال 1387، جمعیت یوزپلنگ در منطقه میاندشت جاجرم در سال 1384 شش تا 10 فرد برآورد شد، ولی جمعیت این جانور از سال 1386 دچار کاهش شد که احتمالا یکی از مهمترین علل آن خشکسالی و کاهش جمعیت جوندگان و خرگوش در منطقه بوده است.

بر اساس گزارش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی اکنون در پناهگاه حیات وحش میاندشت حضور حداقل شش یوزپلنگ نادر و زیبا قطعی شده است.

معاون فنی سابق اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی در باره اهمیت پناهگاه حیات وحش میاندشت و پرورش یوزپلنگ آسیایی به ایرنا گفت: با سرمایه گذاری که برای طرح تکثیر و پرورش یوزپلنگ آسیایی در منطقه میاندشت جاجرم شده، اجرایی شدن آن می تواند نقش بسزایی در پرورش یوزپلنگ داشته باشد.

ˈمحمد عرفانیˈ از زیستگاه پرورش یوزپلنگ میاندشت به عنوان مجهزترین زیستگاه کشور نام برد و گفت: از ویژگی های مهم آن این است که در محیط محصور آن یوز ماده می تواند طعمه گیری را به توله های خود یاد بدهد.

وی افزود: در زیستگاه پرورش یوز در پناهگاه حیات وحش میاندشت 125 هکتار به بخش طعمه گیری یوز اختصاص دارد که این فضا برای یوز ماده (دلبر) این فرصت را فراهم می کند تا آموزش طعمه گیری را بدون دغدغه در طبیعت آموزش دهد.

وی با اشاره به این که برنامه پرورش یوز در سایت پناهگاه حیات وحش میاندشت عقب افتاده است، افزود: اگر یوز ماده برای پرورش به این سایت فرستاده شود، نقش موثر سایت در آینده مشخص خواهد شد.

وی گفت: اکنون شرایط برای فعالیت سایت پرورش یوز در پناهگاه حیات وحش میاندشت جاجرم فراهم است.

همچنین به لحاظ اهمیت منطقه حفاظت شده میاندشت، اواخر سال قبل دفتر عمران سازمان ملل متحد 250 هزار دلار برای اجرای طرح حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در منطقه ˈمیاندشتˈ جاجرم اختصاص داد.

این اعتبار قرار بود در ابتدای سال 2014 میلادی برای شتاب بخشی طرح مدیریت دام و مرتع در این منطقه هزینه شود.

پیش بینی اعتبار از سوی دفتر عمران سازمان ملل برای کمک به بهبود همکاری مردم محلی به منظور حفاظت از نسل یوزپلنگ آسیایی در میاندشت بر اساس بازدیدهای انجام شده از سوی نمایندگان این سازمان از منطقه صورت گرفته است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی نیز در خصوص وضعیت زندگی کوشکی و دلبر به ایرنا گفت: امسال با پیگیری که از طریق سازمان مرکزی صورت خواهد گرفت، تکلیف کوشکی و دلبر را مشخص خواهیم کرد.

ˈسیداصغر مطهریˈ که به تازگی مسوولیت اداره کل محیط زیست خراسان شمالی را بر عهده گرفته از موانع موجود در راه تعیین تکلیف و تکثیر این گونه های جانوری اظهار بی اطلاعی کرد.

وی در عین حال گفت: در اولین فرصت اجرای این طرح را در سازمان پیگیری خواهم کرد.

اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی مناطق حفاظت شده و پارک های ملی سالوک، ساریگل و ضامن آهو، مناطق حفاظت شده قرخود، گلول، سرانی و پناهگاه حیات وحش میاندشت جاجرم را با گستره 194 هزار و 141 هکتار مدیریت می کند. ک/4