در سال ۱۳۹۸ با تمام فراز و فرود هایی که داشت در انجمن توانستم کارهایی و اقداماتی انجام دهیم، با این حال به خود میبالیم که با حمایت اعضا، همراهان و حامیان داخلی و خارجی خود نه تنها از این گردنه پر خطر به سلامت عبور کردیم، بلکه قدمهای استواری رو به جلو برداشتیم. انجمن طیف وسیعی از فعالیتها را در پرونده ۱۳۹۸ خود به ثبت رساند. که شامل:
-
چاپ مجدد پوسترهایاینفوگرافیک پلنگ و یوزپلنگ با حمایت شرکت اویک
پوسترها که هر کدام در تیراژ ۳۰۰۰ عدد چاپ شدند؛ توسط اعضا و مخاطبان انجمن در مدارس، ادارات و زیستگاه های یوزپلنگ آسیایی و همچنین با همکاری اداره کل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری در تمامی محلات شهر تهران توزیع شدند
2. جذب و ظرفیتسازی ۴کارآموز
اواسط سال ۹۸ چهار کارآموز جذب انجمن شدند تا برای فعالیت در حیطهی کاریِ انجمنهای حفاظت حیات وحش کسب تجربه کنند. این افراد که در اولین دوره از ظرفیت سازی و کارآموزی انجمن به مدت ۶ ماه شرکت کردند، هم اکنون به کارشناسان انجمن در فعالیتها ملحق شدند. انجمن امیدوار است این دوره را برای دیگر علاقمندان در سال ۹۹ تکرار نماید.
3. تولید راهنمای صحرایی نجات گوشتخواران بزرگ جثه ازتله های سیمی
تله های سیمی یکی از بزرگترین تهدیدهایی ست که حیات وحش کشور علی الخصوص گوشتخواران بزرگ جثه مانند پلنگ و خرس قهوه ای را از بین میبرد. این معضل در استان های شمالی و شمالغربی کشور نمود بیشتری دارد که در مواقع زیادی حیوان در هنگام نجات از تله به دلیل رعایت نشدن اصول نجات، جان خود را از دست میدهد. در همین راستا انجمن یوزپلنگ ایرانی با همکاری جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست و موسسه لگامبینته کشور ایتالیا یک راهنما برای محیطبانان و کارشناسان تحت عنوان « راهنمای صحرایی نجات گوشتخواران بزرگ جثه از تله سیمی» طراحی، چاپ و آمادهسازی کرده است. این راهنما شامل 14 کارت تصویری به همراه توضیحات مرتبط و با جنس PVC است که دارای ماندگاری بالا باشد. همچنین قطع این مجموعه کارت 5*8 سانتی متر تهیه شده است که قابلیت حمل شدن را داشته باشد. این راهنما در صورت دریافت بازخورد مثبت در آینده، قابلیت ارتقاء به یک مجموعه آموزشی تعارض انسان و حیات وحش را داراست. در تولید محتوای راهنما آقایان دکتر ایمان معماریان، دکتر محمد فرهادینیا و موسسهی اینفوگرام نقش بسیار مهم و تاثیر گذاری داشتهاند.
4 . تکمیل پروتکل تکثیر در شرایط نیمه طبیعی
اواخر حضور مهندس هومن جوکار به عنوان مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در سازمان حفاظت محیطزیست، ایده تکثیر نیمه طبیعی یوزپلنگ آسیایی در محدودههای محصور بزرگ، توسط این پروژه مطرح شد. طرحی که آن زمان با نام «ذخیرهگاه کویری» برای یوزپلنگ شناخته میشد. به دلیل اتفاقات تلخ سال 96 برای مدیر پروژه، این طرح متوقف شد. پس از انتصاب مهندس ظهرابی به سِمَت معاونت محیط طبیعی سازمان محیطزیست، طرح ذخیرهگاه کویری مجددا مورد توجه قرار گرفت .انجمن یوزپلنگ نیز از نیمه سال ۹۷ تلاش نمود تا در جایگاه مشاور و تسهیلکننده، تکثیرِ یوزپلنگ در شرایط نیمه طبیعی به عنوان اقدام موازی با حفاظت از زیستگاه، عملیاتی شود.
در آن زمان معاونت محیط طبیعی در بیش از ۱۰ جلسه میزبان کارشناسان داخلی مقیم کشور و خارج از کشور، دامپزشکان، هیئت علمی دانشگاههای معتبر و … بود تا گزینه اصلح و روش بهینه برای تکثیر یوزپلنگ انتخاب شود. به درخواست ریاست سازمان محیط زیست، طرح موسوم به “ذخیرهگاه کویری” که توسط آقای مهندس جوکار نگارش شده بود در اختیار انجمن یوزپلنگ ایرانی قرار گرفت تا ضمن بازنگری و به روزرسانی، با آخرین تجربیات کشور آفریقای جنوبی مطابقت داده شود.
در نهایت، انجمن در سال جاری پروتکلی شامل ملزوماتِ جانمایی، طراحی، احداث و مدیریت ذخیرگاههای نیمهطبیعی برای تکثیر یوزپلنگ در شرایط نیمه طبیعی را تهیه کرده و در اختیار سازمان محیطزیست قرار داد. این پروتکل، توسط کارشناسان داخلی از اسناد منتشر شده و منتشر نشدهی تکثیر یوزپلنگ و گونههای دیگر در کشورهای متعدد گردآوری، ترجمه و با توجه به شرایط زیستگاهی و شرایط اقتصادی-اجتماعی کشورمان بومی سازی شده است.
5. سفر به آفریقای جنوبی همراه با معاونت محیط طبیعی سازمان محیط زیست
در راستای اهمیت موضوع آب، در شهریور ماه ۹۸ فرصتی دست داد تا معاون محیط طبیعی وقت سازمان به همراه کارشناسان انجمن سفری به کشور آفریقای جنوبی داشته باشند تا با دستاوردهای یکی از موسسات همکار انجمن و شرایط مناطقی که موفق به “تکثیر” و “بازوحشیسازیِ” یوزپلنگ شدهاند، آشنا شوند. در همین سفر، یوزپلنگهایی دیده شد که در کودکی توسط انسان، شیردهی شده بودند اما پس از بلوغ آموزش شکار دیده، در محیط وحشی زایمان کرده و تولههای خود را نیز بزرگ کرده بودند. تجربیاتی از این دست، کمک کرد تا چشمانداز واضحتری برای تکثیریوزپلنگ در شرایط نیمه طبیعی به وجود بیاید.
6 . کمک به مدیریت منابع آبی در زیستگاههای یوزپلنگ
زیستگاههای یوزپلنگ با بحران خشکسالی روبرو هستند؛ این مسئله باید مورد توجه حفاظتگران قرار بگیرد. انجمن هم به نحوی از ابتدای دهه ۹۰ تلاش کرد تا کمکی به مدیریت این منابع بنماید. در یکی از این طرحها، با همکاری محیط زیست خراسان شمالی یک فرد محلی به عنوان آبرسان در پناهگاه حیاتوحش میاندشت به مدت ۵ سال پیاپی توسط انجمن و حامیانش بهکار گرفته شده است. این فرد در ماههای گرم و خشک سال، وظیفه آبرسانی به آبشخورها و نیز سایر امور مربوط به آنها را مانند پاکسازی و تعمیر به عهده داشته است، تا محیطبانان از وظایف قانونی خود و گشتزنی بازنمانند
7. احداث 12 آب بند در پناهگاه حیات وحش میاندشت
پروژه دیگری که از زمستان سال گذشته باز هم در میاندشت انجام گرفت و در سال ۹۸ نیز ادامه یافت، احداث آب بند در مسیر جریانهای فصلی کویری بود. در این دو سال در مجموع ۱۲ آب بند با کمک حامیان احداث شد. این آببندها که برگرفته از دانش بومی هستند نقش جمعآوری آبهای سطحی که در زمان بارندگی تبدیل به سیل میشدند را بر عهده دارند. این ۱۲ آببند ضمن کاهش فرسایش و جلوگیری از دسترفتنِ آب شیرین، به بازیابی پوشش گیاهی منطقه نیز کمک شایانی میکنند.
8 .ارائه مقاله در آفریقای جنوبی
تمامی پروژههای مرتبط با مدیریت منابع آبی که در این سالها انجام شده، اطلاعات ارزشمند و قابل ارائهای را فراهم کرد تا کارشناسان انجمن بتوانند عملکرد خود ونتایج آن را در کنفرانس سالیانه کشور آفریقای جنوبی موسوم به SAWMA در تابستان امسال ارائه دهند. ارائهای که مورد توجه حضار نیز قرار گرفت.
9. ارتقاء دانش مردم بومی و کمک به فرهنگ سازی در زیستگاه های یوزپلنگ آسیایی
آموزش به افراد بومی و دیگر ذینفعان حاشیه زیستگاههای طبیعی یکی از روشهای ارزشمند و موثر در امر حفاظت اززیستگاه و حیاتوحش محسوب شود. در سال ۱۳۹۸ انجمن با همکاری پروژه حفاظت ازیوزپلنگ آسیایی ، برای نخستین بار بازی «یوز و پله» را به صورت رومیزی چاپ و آمادهسازی کرده است. همراهانی که پیش از این در جشنوارههای آموزشی انجمن حضور یافتهاند، این بازی را در خاطر دارند.
لازم به ذکر است، تولید بازی رومیزی «یوز و پله» در قالب قرارداد همکاری انجمن یوزپلنگ ایرانی با پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی برای گروه مخاطب کودک و نوجوان انجام گرفته است. در این پروژه ابزارهای دیگری برای گروههای مخاطب زنان، کودکان و نوجوانان، سمنها، مدارس، آموزشگران و افراد مرتبط با موضوع حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در نظر گرفته شده است. این اقلام، در سال ۹۹ توسط پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در مناطق اطراف زیستگاه یوزپلنگ آسیایی توزیع خواهد شد.
10. استخدام دو نیروی همیار محیطبان در پناهگاه حیاتوحش میاندشت
حفاظت فیزیکی و گشت زنی محیطبانها در زیستگاه به طور مستقیم به حفظ گونههای در معرض انقراض همچون یوزپلنگ آسیایی ارتباط دارد. انجمن سال گذشته تصمیم به استخدام دو نیروی همیار محیطبان در پناهگاه حیاتوحش میاندشت گرفت. هدف از این پروژه گشت زنی مداوم این همیاران محیط بان در منطقه به خصوص در فصل ورود دام به پناهگاه بوده است. آنها در کنار محیطبان دیگر منطقه، به گشت زنی و کنترل ورود و خروج گلهها و جمعآوری اطلاعات مربوط به آنها و همچنین بررسی رد و آثار و نمایهها و… میپرداختند و با حضورشان ۲۰ درصد به توان حفاظتی منطقه افزوده شد. یک فرد محلی با سابقه و یک فرد که سابقه فعالیت در پارک ملی گلستان داشت با تایید اداره کل حفاظت محیطزیست خراسان شمالی از بهمن ماه ۹۷ مشغول به کار شدند. همکاری با یک همیار محیطبان مرداد ماه ۹۸ متوقف شد و فرد دیگر، به همکاری ادامه داد. انجمن از ابتدا این پروژه را با کمکهای کوچک مردمی آغاز کرد لذا خود را متعهد میداند که اعلام دارد تفاهمنامه فی ما بین انجمن و اداره کل حفاظت محیطزیست خراسان شمالی از پایان دی ماه ۱۳۹۸ بصورت یکجانبه و بدون اطلاع انجمن از سوی اداره کل خراسان شمالی متوقف شده و فردِ استخدام شده، از منطقه خارج شده است. پیگیریهای انجمن برای تشکیل جلسه جهت بررسی موضوع نیز تا این لحظه بیثمر بوده است. به محض ایجاد تغییر در شرایط پروژه به صورت عمومی اطلاعرسانی خواهد شد.
استخدام این همیاران محیط بان مسئولیت حقوقی زیادی را برای انجمن به همراه داشت و همچنین تامین حقوق و حق بیمه نیز بار مالی زیادی را تحمیل کرد.
با همراهی ارزشمند حامیانی همچون کافه رئیس، سین کافه، موسسه حقوقی مهاجرت پلاس، موسسه اسپات و دهها فرد حامی و علاقمند که در تامین مالی مشارکت داشتند.، این پروژه سخت امکانپذیر شد.
11. کارگاه افزایش مهارت برای محیطبانان زیستگاههای یوزپلنگ
آموزش و افزایش مهارتهای محیطبانان یکی از اقدامات اساسی در فرایند حفاظت است. در سالی که گذشت انجمن یوزپلنگ ایرانی طی همکاری با پروژه حفاظت ازیوزپلنگ آسیایی سه کارگاه در اواسط آذرماه برای ۶۲ محیطبان از ۹ زیستگاه یوزپلنگ برگزار نمود.
این کارگاههای یکروزه، با همکاری ادارات محیط زیست شهرستانهای اردکان یزد، گرمسار و پارک ملی توران برگزار شد که محیطبانان پناهگاههای حیاتوحش درهانجیر و نیباز، دربند راور، نایبندان و میاندشت؛ همچنین پارک ملی سیاهکوه یزد، کویر و توران سمنان و نیز مناطق حفاظتشده کوه بافق و منطقه شکار ممنوع کم کی بهاباد از استان یزد در این سِری از کارگاهها حضور داشتند.
در این دوره تلاش شد تا مباحثی انتخاب شوند که محیطبانها به طور مکرر با آنها برخورد داشته و مورد نیازشان است. به طور مثال مهارتهای عکاسی با موبایل، کار با نرم افزار GPS در موبایل، شناسایی رد و نمایه گوشتخواران و کار دوربین تلهای تدریس شدند. همچنین چالشهای اجتماعی-اقتصادی زیستگاهها به صورت مشارکتی در این کارگاهها جمعآوری و تحلیل شدند.
12. پایش پناهگاه حیات وحش میاندشت
پایش مجدد پناهگاه حیات وحش میاندشت با دوربینهای تلهای وضعیت نگران کننده بقای یوزپلنگ در این منطقه را شفاف کرد. سال ۹۷ نیز تنها یک یوزپلنگ نر تصویربرداری شده بود که متاسفانه همان سال در تصادف جادهای از بین رفت. میاندشت، منطقهای امن با منابع خوب برای یوزپلنگ است اما با وسعت خیلی کم! یوزها جابجا میشوند و این قسمت پر چالشِ حفاظت از این گربه است. افزایش نگرانی از وضعیت جمعیت یوزپلنگ ما را بر آن داشت که ضمن اعلام خطر مجدد، از سازمان حفاظت محیطزیست و ادارات استانی درخواست نماییم تا بصورت اورژانس، آغاز پایش ملی یوزپلنگ با حضور تمامی گروهها را در دستور کار قرار دهند.
تاکنون استانهای خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سمنان دغدغه مشترک خود را در خصوص نیاز به پایش مجدد اعلام کردهاند. در آینده نیز انجمن خود را ملزم میداند تا پیشرفت این موضوع را به اطلاع عموم همراهان رسانده و همچنین اطلاعات بیشتری در خصوص وضعیت جمعیت یوزپلنگ منتشر نماید.
پایش میاندشت از مرداد تا شهریور ۹۸ با همکاری اداره کل محیط زیست خراسان شمالی، اداره محیط زیست شهرستان جاجرم و محیط بانان منطقه انجام شد. همچنین موسسه اسپات حمایت مالی این پروژه را به عهده گرفت.
