حال هر دو خوب است اما فعلا خبری از یوزپلنگ جدید نیست.
بیست و دومین سمینار حیات وحش با موضوع «تکثیر یوزپلنگ آسیایی در اسارت و بررسی آخرین وضعیت کوشکی و دلبر در تهران» توسط انجمن یوزپلنگ ایرانی برگزار شد.
این سمینار با استقیال بسیار بالایی روبرو شد و بیش از 70 نفر از اعضای انجمن و علاقمندان در آن شرکت کردند.
مهندس هومن جوکار، مدیر پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی به عنوان سخنران در ابتدا به شرحی از ماجرای کوشکی و دلبر (دو یوزپلنگ در اسارت) و اینکه چه اتفاقاتی افتاد که امروز تصمیم به تکثیر در اسارت گرفته شده است پرداخته و از تهدیدها و فرصت های این تکثیر صحبت کردند. در ادامه ی جلسه دکتر ایمان معماریان، دامپزشک دلبر و کوشکی به همراه مهندس جوکار به سوالات حضار پاسخ گفتند.
هم چنین در پایان سمینار مرتضی اسلامی دهکردی مدیرعامل انجمن یوزپلنگ ایرانی ضمن تشکر از تمام کسانی که در راه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی تلاش می کنند به خصوص مسولین پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، از کارشناسان و گروه های متخصص و علاقمندان درخواست کرد که در شرایط حساس کنونی در کنار هم باشیم و اشکالات و انتقادها را به گوش هم برسانیم تا موجب هم افزایی بیشتر در جهت هدف مشترک خود شویم.
به بخشی از سوالات مطرح شده در این سمینار به همراه پاسخ های آن جهت اطلاع عموم اشاره می کنیم:
– کوشکی و دلبر از کجا آمده اند؟
کوشکی یوزپلنگ نری است که در سال 1386 در منطقه توران واقع در استان سمنان توسط چوپانی زنده گیری می شود و در نهایت توسط فردی به نام آقای کوشکی به محیط زیست تحویل داده می شود. دلبر، یوزپلنگ ماده نیز با سرنوشتی مشابه با کوشکی، در سال 1390 و در همان منطقه به دام می افتد.
– پروژه تکثیر در اسارت از چه زمانی آغاز شده و زیر نظر چه کسانی است؟
از چندین سال پیش تصمیم بر تکثیر در اسارت یوزپلنگ آسیایی در ایران توسط دلبر و کوشکی وجود داشته است که در نهایت در سال 91-92 به این پروزه به شکل جدی تری نگاه شد. سواد تکثیر در اسارت در آن زمان در ایران بسیار کم بوده؛ به این دلیل از یک مشاور بین المللی به نام شان مک کوئین که دارای تجربه زیادی در این زمینه است کمک گرفته شده است. همچنین پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی به عنوان مسئول این پروژه، دکتر ایمان معماریان به عنوان دامپزشک یوزپلنگ ها و آقای عمارلویی و خانم موحدیان از کلینیک بازپروری پردیسان به عنوان مسئولان فنس یوز ها و تمامی فعالیت های مرتبط با آن، در این پروژه مشغول به کار می باشند.
– محلی که یوزپلنگ ها در آن نگهداری می شوند چه نام دارد و آیا تنها برای تکثیر در اسارت کاربرد دارد؟
نام این مکان، مرکز نگهداری و تحقیقات یوزپلنگ آسیایی است که به عنوان مکانی برای بازپروری یوزهای آسیب دیده طراحی شده است. میتوان یوزپلنگ ها را در این مکان درمان کرد و در صورت امکان به طبیعت بازگرداند.
– فرصت ها و تهدیدهای تکثیر در اسارت چیست؟
فرصت ها:
- بوجود آمدن یک مرکز برای نگهداری نمونه هایی که در آینده دچار حادثه می شوند.
- بوجود آمدن دانش تجربی در زمینه تکثیر یوزپلنگ (ارزشهای علمی و تحقیقاتی)
- وجود ارزشهای آموزشی و آگاه سازی
- حفظ ذخیره ژنتیکی
- ابزاری جهت جلب حمایت نهادهای ملی و بین المللی
تهدیدها:
- پایین بودن شانس تکثیر با در اختیار داشتن دونمونه (30 درصد امکان موفقیت طرح)
- خطر تمایل به زنده گیری از طبیعت برای جلوگیری از اتلاف طرح
- احتمال بسیار کم رهاسازی مجدد در زیستگاه های طبیعی. در این زمینه در دنیا تجربه موفقی وجود ندارد.
– چرا تهران برای این کار انتخاب شد؟
دلایل متفاوتی در این انتخاب موثر بوده است. مانند دسترسی به خدمات کارشناسی ملی و بین المللی، سطح حفاظتی منطقه، راه دسترسی، آنتن دهی موبایل، وجود پست نگهبانی، دسترسی به اینترنت و قابلیت زیستگاه برای اجرای فازهای بعدی.
– حال کنونی کوشکی و دلبر چگونه است؟
هر دو یوزپلنگ در سلامتی کامل هستند و در این مدت خطرات ریز و درشتی را پشت سر گذاشته اند. همچنین به طور مستمر توسط دامپزشک ویزیت می شوند که در صورت بروز بیماری سریعا اقدامات درمانی برایشان آغاز شود. حال هر دو خوب است اما فعلا خبری از یوزپلنگ جدید نیست.
در شرایط فعلی چرا از لقاح مصنوعی استفاده نمی شود؟
به طور کلی در تمام گونه ها زمانیکه جفت گیری طبیعی امکانپذیر است هیچ وقت به لقاح مصنوعی فکر نمی شود. برای یوزپلنگ ها این راه خطر زیادی دارد به همین دلیل ترجیح آن است که کوشکی و دلبر به شکل طبیعی جفت گیری کنند.
– جیره غذایی کوشکی و دلبر چیست؟
جیره غذایی بر اساس وضعیت آنها تعیین می شود. به طور مثال اگر دلبر باردار شود جیره غذایی اش افزایش پیدا خواهد کرد. در حال حاضر جیره غذایی هر دو یوزپلنگ سه بار در هفته خرگوش زنده، دوبار مرغ و یک بار گوشت بز بوده و روز جمعه نیز روز استراحت است.
– آیا می توانیم زمانی یوز آسیایی را با آفریقایی آمیزش دهیم؟
مقاله ای در سال 2011 منتشر شده است که توضیح می دهد جدایی طولانی مدت بین جمعیت آسیایی و آفریقایی، جمعیت ها را به اندازه دو زیرگونه متفاوت از هم جدا کرده است و به همین خاطر آمیزش دادن دو زیر گونه متفاوت کار صحیحی نخواهد بود.
– اگر کوشکی و دلبر دارای توله شدند، برنامه بعدی چیست؟
هنوز یک برنامه مدون وجود ندارد ولی گفتگوهای بسیاری در این زمینه انجام شده است. فنس کوشکی در میاندشت به مساحت 12 هکتار وجود دارد که قرار بر این است در این فنس از آهوهای همان منطقه تکثیر انجام شود. نسل دوم متولد شده ( نوادگان کوشکی و دلبر) به این فنس که دارای جمعیت خوبی از آهو خواهد بود، منتقل خواهند شد. یک فنس جانبی با وسعت حدود 700 هکتار نیز وجو دارد که با تراکم کمتر آهو به عنوان ایستگاه بعدی قرار خواهد گرفت که یوزها پس از یادگیری شکار در فنس کوچکتر، به این مکان منتقل خواهند شد و در نهایت یوزپلنگ ها قلاده گذاری شده و در طبیعت رها می شوند تا امکان ردیابی آنها وجود داشته باشد.
علاقمندان می توانند جهت دریافت فیلم سمینار با دفتر انجمن تماس حاصل فرمایند.
لازم به ذکر است که سمینارهای حیات وحش هر دو ماه یکبار توسط انجمن یوزپلنگ ایرانی و با همکاری صمیمانه انتشارات فنی ایران و سایت زیست بوم برگزار می گردد.